تغذیه سالمندان و توجه به مقدار مصرف غذا در سالمندان یکی از مهم ترین مسائل در دوران سالمندی است. با افزایش سن، افراد با تغییرات فیزیولوژیکی و انواع بیماری هایی از قبیل بیماری قبلی، فشار خون بالا، پوکی استخوان ها، سستی عضلات روبرو می شوند. در نتیجه برای پیشگیری از این مشکلات ضروری است که به نکات تغذیه ای و مشکلات مربوط به آن توجه ویژه ای شود. چراکه در سالمندی تغذیه فرد دست خوش تغییرات بسیاری می‌شود.
بطور کلی تغذیه و رژیم مناسب غذایی در تمام دوران زندگی عامل تقویت کننده جسم و روح محسوب می شود. بهبود رژیم های غذایی و مراقبت تغذیه ای سالمندان باید همواره موردتوجه قرار بگیرد تا سلامت فیزیکی افراد حفظ شود و کمتر دچار بیماری های مختلف شوند.
در این مقاله از مجله 60+ قصد داریم اهمیت تغذیه در سالمندان و مناسب ترین رژیم های غذایی سالمندان را مورد بررسی قرار دهیم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دلیل اهمیت تغذیه سالمندان چیست؟
با افزایش سن سالمندان دچار بی حوصلگی و بی میلی به تهیه تغذیه های سالم می کنند. در واقع اغلب افراد مسن تنها زندگی می کنند و ممکن است به بیماری هایی دچار باشند که در نتیجه تمایلی به پخت و پز غذاهای سالم و مقوی نداشته باشند. مصرف محدود مواد غذایی مناسب، این افراد را با کمبود املاح و ویتامین ها مواجه می کند.
عدم رعایت رژیم غذایی مناسب در سالمندانی که سابقه بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون و دیابت دارند، می تواند باعث تشدید این بیماری ها و بدتر شدن وضعیت افراد شود.
اگر اصول تغذیه مناسب سالمندان رعایت شود، این عزیزان تا سال های سال می توانند با سلامتی و نشاط به زندگی خود ادامه دهند و بسیار کم در معرض ابتلا به بیماری های خطرناکی از جمله فشارخون بالا، چربی خون، دیابت و پوکی استخوان قرار بگیرد. از طرفی عدم رعایت تغذیه مناسب در سالمندان موجب خستگی های مفرط، افسردگی، تضعیف سیستم ایمنی، کم خونی شدید، مشکلات گوارشی، ریه و بیماری قبلی و عروقی می شود. به همین دلیل بایستی این افراد غذاهای مغذی و سرشار از ویتامین را در برنامه غذایی خود بگنجانند. رژیم غذایی برای این افراد باید به گونه ای باشد که تهیه مواد اولیه آن نیز راحت باشد.
برنامه رژیم غذایی مناسب سالمندان
برنامه تغذیه سالمندان بسته به شرایط این دوره، مسلما تفاوت هایی با سایر گروه های سنی افراد دارد. بایستی در تعیین برناه غذایی سالمندان مواردی از قبیل کدام مواد غذایی و میزان آن موردتوجه قرار بگیرد. نیاز های تغذیه ای سالمندان عبارتنداز:
*گروه غلات
غلاوت مهم ترین گروه در تامین نیازهای بدن سالمندان است. این گروه شامل نان سبوس دار، ذرت، گندم، جو، برنج، ماکارونی، سیب زمینی و … است. مقدار نیاز سالمندان به غلات در برنامه غذایی سالمندان به میزان فعالیت و وزن افراد وابسته است و در سالمندان مختلف، متفاوت است. بایستی تغذیه سالمندان بر اساس نیاز به انرژی و فعالیت بدنی بصورت روزانه ۶ الی ۹ واحد از این گروه غذایی را شامل باشد.
*گروه میوه ها و سبزیجات
گروه میوه ها و سبزیجات مهم ترین گروه در تامین انواع ویتامین ها و مواد معدنی موردنیاز بدن سالمندان محسوب می شود. استفاده از میوه ها و سبزیجات در تغذیه دوران سالمندی باعث افزایش مقاومت بدن در برابر انواع عفونت ها، بهبود زخم، سلامت بینایی و کمک به سوخت و ساز بدن می شوند.
میوه ها و سبزی ها تامین کننده انواع ویتامین های مهم A و C، ویتامین های گروه B، آهن و فیبر را شامل می شوند. در واقع فیبر موجود در این گروه در جلوگیری از بیماری یبوست بسیار موثر است. مصرف روزانه حداقل 2 واحد از میوه ها و ۳ واحد از سبزیجات برای برنامه تغذیه سالمندان ضروری است. اگر سالمندتان از دندان مصنوعی استفاده می کند بهتر است میوه ها را رنده یا خورد کنید. مصرف آبمیوه های طبیعی هم توصیه می گردد.
*گروه لبنیات
نقش لبنیات در تغذیه سالمندان برای رشد، تقویت و استحکام استخوان ها و دندان ها بسیار مفید است. گروه لبنیات شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، دوغ و هم چنین بستنی است. مواد غذایی این گروه تامین کننده بخشی از پروتئین، کلسیم، فسفر و برخی مواد مغذی دیگر است. توصیه می شود روزانه ۲ الی ۳ واحد از شیر و ماست های کم چرب در تغذیه سالمندان استفاده کنید. همچنین نوشیدن 1 لیوان شیر گرم قبل از خواب به آرامش در خواب و بهبود کم خوابی کمک می کند.
*گروه پروتئین ها
گروه پروتئین ها یکی دیگر از گروه های مهمی است که باید در برنامه تغذیه سالمندان لحاظ شود. پروتئین های گیاهی بهتر است با غلات ترکیب شوند تا تمامی آمینو اسیدهای ضروری بدن سالمندان را تامین کنند.
پروتئین ها شامل گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ، انواع حبوبات و مغزهای آجیل مانند گردو، بادام، فندق، پسته و غیره که سرشار از چربی مفید و آنتی اکسیدان است. این مواد تامین کننده پروتئین، آهن و سایر مواد معدنی و املاح موردنیاز بدن هستند. مقدار مورد نیاز گروه پروتئین ها بصورت روزانه برابر با ۲ واحد است که هر واحد معادل ۶۰ گرم از انواع گوشت پخته و ۲ عدد تخم مرغ، یک لیوان حبوبات پخته شده، نصف لیوان حبوبات خام و نصف لیوان از مغرهای آجیل است.
*گروه ویتامین ها
ویتامین D (دی) از ویتامین های ضروری در تغذیه سالمندان است. سالمندان به مرور زمان بر اثر پیری، دچار تغییرات استخوانی و شل شدن عضلات می شوند. از طرفی نداشتن فعالیت و عدم دریافت مقدار کافی نور خورشید باعث ایجاد پوکی استخوان در سالمندان می شود. یکی دیگر از ویتامین های مورد نیاز این افراد ویتامین B12 است که در شیر، پنیر و تخم مرغ موجود می باشد. کمبود این نوع ویتامین تغذیه سالمندان موجب بروز مشکلات فراون در دستگاه گوارش می شود.
*مایعات
یکی از بزرگترین مشکلات در سالمندان کاهش میزان آب بدن و احساس تشنگی است که ابتلا به بیماری هایی از قبیل مشکلات دستگاه ادراری، بیماری های تنفسی، زخم های بستر و یبوست را افزایش می دهد. بنابراین مصرف آب به میزان ۶ تا ۸ لیوان در تغذیه سالمندان ضروری است. همچنین آب آلو یا آب برگه عملکرد دستگاه گوارشی را بهتر می کند.
تدابیر طب سنتی برای تغذیه سالمندان
امروزه طب سنتی روش های متعددی برای برخوردای سالمندان از زندگی سالم و تغذیه مناسب پیشنهاد می کند که برخی از آن ها شامل موارد زیر است:
- مزاج: باتوجه به اینکه اغلب سالمندان مزاج سرد و خشک دارند بنابراین فصل بهار و حال و هوای بهاری راترجیح می دهند. لذا باید این مورد درباره شهر محل زندگی، غذا و لوازم یک سالمند القا شود تا سالمند دچار گوشه گیری و انزوا نشود.
- تغذیه: بهتر است سالمندان غذاهای مقوی و سراشار از املاح معدنی و در عین حال سریع الهضم را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند. توصیه می شود از مصرف غذاهای سرد پرهیز کرده و غذاهایی مانند گوشت گوسفند، گوشت مرغ، تخم مرغ عسلی، سوپ و کباب برای وعده های غذایی سالمندان فراهم کنید. برگ چغندر، شوید، شنبلیله، انگور، گردو، کشمش، مویز، انجیر، گلاب، بهارنارنج، عرق بیدمشک، عسل و مرباهایی مثل زنجبیل، سیب و بالنگ برای سالمندان ما بسیار مفید است.
- خواب و بیداری: سالمندان باتوجه به مزاج خود دچار استرس و اضطراب های گوناگون می شوند در نتیجه با بیخوابی های منظم روبرو می شوند. توصیه می کنیم برای خواب راحت در شب، شام را زود میل کرده و بخوابند. مصرف شیر داغ قبل از خواب هم، می تواند به خواب راحت کمک کند.
- ورزش و ماساژ: ورزش و ماساژ به ویژه در صبح به دلیل کاهش گرمای بدن در این دوره بسیار مفید می باشد. تمامی افراد مسن می توانند ورزش های هوازی سبک مانند پیاده روی را در برنامه ورزشی خود قرار دهند.
توصیه های کلیدی تغذیه سالمندان
- دوری از چاقی و حفظ وزن مناسب و دریافت کالری کمتر
- پرهیز از مصرف چربی های اشباع و ترانس، مصرف چربی و قند به میزان خیلی کم
- مصرف کافی مواد مغذی، انواع ویتامین ها، مواد معدنی مغذی
- مصرف انواع نان ها و غلات سبوس دار
- مصرف میوه های دارای فیبر مانند آلو و زردآلو برای جلوگیری از بیماری یبوست
- رعایت رژیم غذایی کم سدیم برای سالمندان دارای فشار خون
- رعایت برنامه غذایی سالمندان مبتلا به دیابت
- مصرف حداقل 5 وعده غذا در طول روز و به میزان کم
- خوابیدن به موقع و سروقت، پرهیز از نوشیدن چای و قهوه قبل از خواب و مصرف شیر قبل از خواب
- اجتناب از مصرف الکل و کشیدن سیگار
- مصرف تخم مرغ به تعداد 3 عدد در هفته
- استفاده لازم از لبنیاتی مانند شیر و ماست به مقدار ۲ لیوان شیر یا ماست در طول روز
- اجتناب از غذاهای چرب و سرخ شده و سس مایونز
سخن آخر
تغذیه در تمامی دوران زندگی به ویژه در دوران سالمندی به علت بالا بودن سن و کمبود تحرکات جسمی افراد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بیماری هایی که در افراد مسن بروز می کند، نتیجه عوامل غذای رژیمی است که حتی در رژيم غذایی دوران جنینی و شیرخوارگی ایجاد می شود. بنابراین بهبود تغذیه سالمندان بسیار مهم است که بایستی توجه شود تا سلامت بدن سالمندان عزیز حفظ شود و قدرت جسمی و روحی سالمندان بالاتر رود که نهایتا موجب افزایش کیفیت زندگی سالمند و متعاقب آن افزایش امید به زندگی و طول عمر است.
پس بهتر است اصول تغذیه سالمندان را رعایت کنیم و برای رعایت این اصول مهم، مشورت با متخصصین تغذیه یکی از راهکارهای اساسی است. پیشنهاد می کنیم برای دریافت اطلاعات و خدمات بیشتر درباره تغذیه سالمندان به سایت 60 پلاس مراجعه کنید و با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
افزودن دیدگاه